Zelfzorg en mindfulness

Nuchter of struisvogelpolitiek?

“Ik heb toch helemaal geen tijd voor zelfzorgtoestanden of mindfulness", riep een moeder van een kind met autisme tijdens mijn lezing in het noorden van het land. Een andere moeder vulde haar aan: "Misschien zijn wij hier in Friesland te nuchter? En ik vind ook dat je er voor je kind moet zijn."

Ik knikte. Als noorderling begreep ik hun gevoel. En volgens mij hoef je hier niet eens per se een noordeling voor te zijn; iedereen herkent deze reactie. Lange tijd dacht en deed ik hetzelfde. Ik ging eerst in de actie voordat ik echt stilstond bij wat ik voelde. “Noait soezen," zeggen ze in mijn familie. Flink zijn, geen vuile was buiten hangen. Zelfzorg betekende voor mij hooguit een kop thee of een wandeling met de hond.

Maar echte zelfzorg gaat dieper. Het betekent stilstaan bij je gevoel, hoe eng dat ook is. Ik was bang dat als ik écht zou voelen de vermoeidheid, de zorgen, de frustratie—ik erdoor overspoeld zou raken. Maar dat gebeurde niet.

Weerstand tegen de emotie

Neuroanatoom Dr. Jill Bolte Taylor schrijft dat een emotionele reactie in het lichaam ongeveer 90 seconden duurt. Daarna verdwijnt de fysieke reactie, tenzij we de emotie opnieuw activeren door erover te blijven nadenken.

Het is dus niet de emotie zelf die ons uitput, maar de weerstand ertegen, het gevecht in ons hoofd. Juist die strijd kost energie. En toch is het een hele logische reactie en kan het fijn zijn om even je kop in het zand te steken omdat het gevoel soms te overweldigd is. Zolang het maar niet te lang duurt. Want emoties willen niet opgelost worden, maar gevoeld en daarmee lossen ze op.

Tijdens mijn studie voor Holistisch Therapeut leerde ik over David Dewulf, expert in mindfulness en zelfcompassie. Hij benadrukt dat mildheid naar jezelf essentieel is bij verdriet, verlies en rouw. In plaats van jezelf te bekritiseren of je gevoel weg te duwen, helpt zelfcompassie om pijn met zachtheid te benaderen. En dat is logisch; niemand wíl zich rot voelen, dus lijkt wegduwen makkelijker.

Zelfcompassie

David Dewulf beschrijft drie kerncomponenten van zelfcompassie: mildheid, gedeelde menselijkheid en mindfullness.

Mildheid betekent dat je jezelf niet veroordeelt dat je bijvoorbeeld emoties ervaart die maken hebben met 'Levend verlies', maar jezelf de steun geeft die je een goede vriend zou geven.

Gedeelde menselijkheid

Gedeelde menselijkheid herinnert ons eraan dat we niet alleen zijn in ons verdriet; andere zorgouders worstelen ook met deze gevoelens. We zijn niet de enigen die zich soms machteloos of uitgeput voelen. Dat besef geeft troost.

Mindfullness

En mindfullness helpt ons om onze emoties te ervaren zonder erin te verdrinken. We mogen voelen zonder dat het ons volledig overspoelt. Mindfulness is het bewust en zonder oordeel aanwezig zijn in het moment, met aandacht voor je gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties.

Ik vertelde de moeder in de zaal dat juist door stil te staan bij je gevoelens, je milder wordt voor jezelf. En daardoor ook voor je kind. Als je gevoelens er mogen zijn, zonder oordeel, leer je zachter naar jezelf te kijken. En wanneer je die mildheid voor jezelf ervaart, kun je die ook makkelijker naar anderen, zoals je kind, uitstralen.

Zelfzorg is de basis

Voor mij werken urenlange meditaties ook niet, maar af en toe even stilstaan en voelen wél. Minder hard zijn voor mezelf, ruimte maken voor mijn eigen gevoelens. En natuurlijk lukt dat niet altijd in de drukte van de dag. Zelfzorg is geen luxe of egoïsme, het is de basis van de zorg die ik Anna geef. Zodat ik er écht voor haar kan zijn.