Bewegingstherapie, wat is dat eigenlijk?

Bewegen is goed voor lichaam en geest

Bewegen versterkt de spieren en botten en verbetert de fitheid, coördinatie en motoriek van kinderen. Bovendien ontwikkelt het kinderbrein zich door te spelen, te ontdekken en uitgedaagd te worden. Kortom, bewegen heeft een positief effect op allerlei gebieden: fysiek, emotioneel, sociaal, persoonlijk en intellectueel.

Er zijn bewegingsrichtlijnen opgesteld voor 4- tot 12-jarigen. Geadviseerd wordt om een kind elke dag minstens een uur matig intensief te laten bewegen en drie keer per week spier- en botversterkende activiteiten te doen. Zo wordt voorkomen dat een kind te veel en te lang stil zit. Bewegen is namelijk goed en meer bewegen nog beter.

Daarom is het van groot belang dat bewegen inclusief is: ieder kind moet mee kunnen doen. Voor een groot deel van de kinderen is het alleen niet vanzelfsprekend. Dit kan allerlei oorzaken hebben en kan leiden tot frustratie of teleurstelling.

Bewegen voor kinderen met een verstandelijke beperking

Een verstandelijke beperking kan in meer of mindere mate invloed hebben op het bewegend functioneren van een kind. Kinderen met een verstandelijke beperking verwerken en interpreteren prikkels namelijk op een andere manier, wat kan zorgen voor problemen met bewegingen. Het verschilt per kind wat voor problemen dit precies zijn. De bewegingsmogelijkheden moeten daarom altijd in het licht gezien worden van zijn of haar totale functioneren.

Multidisciplinair werken

Als je kind een bewegingsprobleem heeft, dan kan hij/zij hiervoor behandeld worden. Hierbij werken een fysiotherapeut, cliënt en het cliëntsysteem altijd samen. Onder het cliëntsysteem verstaan we dan onder andere de ouders, andere familieleden, de wettelijk vertegenwoordiger en de persoonlijk begeleider. Kan jouw kind zelf niet of moeilijk zijn of haar behoefte en wensen aangeven, dan heeft hij/zij het cliëntsysteem daarvoor nodig. Daarnaast is er afstemming met andere betrokken disciplines, zoals een arts, beweegagoog, orthopedagoog, logopedist of ergotherapeut.

Fysiotherapie kinderen

Een kinderfysiotherapeut is expert in het bewegend functioneren bij kinderen. Deze helpt jouw kind wanneer bewegen niet vanzelf gaat. Hij/zij kan verschillende rollen hebben:

• Diagnostiek: hij/zij onderzoekt het beweegprobleem en bespreekt de uitkomsten met jou en andere disciplines om jouw kind heen, bijvoorbeeld een orthopedagoog. Hij/zij bepaalt waar de behandeling zich op moet richten voor het wegnemen of verminderen van het beweegprobleem.
• Behandelaar: hij/zij stelt samen met jou en eventueel andere disciplines concrete beweegdoelen, een oefen- en een evaluatieplan op. Op basis daarvan geeft de kinderfysiotherapeut jouw kind oefeningen.
• Coachend: hij/zij geeft jou of andere disciplines advies. Hierdoor is het mogelijk dat een kinderfysiotherapeut niet met jouw kind aan de slag gaat, maar je zelf de oefeningen met hem/haar doet. De therapeut kan daarnaast meezoeken naar mogelijkheden voor (aangepast) sporten. Afhankelijk van de situatie overlegt de kinderfysiotherapeut met het cliëntsysteem en andere disciplines om jouw kind heen over welke aanpassingen er nodig zijn, bijvoorbeeld in een gymles.

Kinderfysiotherapeuten die met kinderen met een verstandelijke beperking werken, hebben nauw contact met het cliëntsysteem. Dat is noodzakelijk om het beweegprobleem te kunnen begrijpen en om aan te kunnen sluiten op de leefsituatie van het kind. De fysiotherapie is namelijk vaak pas zinvol als hierin het dagelijks leven van het kind is meegenomen. Daarom wordt aan het cliëntsysteem gevraagd om de therapie te ondersteunen, bijvoorbeeld door thuis of bij een wandeling in het bos ook de oefeningen te doen. In de behandeling stuurt de fysiotherapeut sterk aan op eigen regie en zelfvertrouwen.

Een kinderfysiotherapeut behandelt kinderen op veel uiteenlopende thema’s:

1. Motorische aandoeningen, zoals de motorische ontwikkeling, motorische schrijfproblemen of DCD
2. Orthopedische aandoeningen, zoals scoliose of na fractuur
3. Neurologische aandoeningen, zoals spastische cerebrale parese
4. Erfelijke aandoeningen, zoals Fragile X Syndroom en Syndroom van Down
5. Pulmonale aandoeningen, zoals astma
6. Bekkenbodem aandoeningen, zoals zindelijkheid
7. Zuigelingen, zoals voorkeurshouding en premature geboorte
8. Overgewicht als onderdeel van de ketenaanpak overgewicht
9. Gedragsproblematiek, zoals ADHD
10. Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK)
11. Slaapproblematiek
12. Vermoeidheid bij kanker

Buiten een zorginstelling om kunnen kinderen naar een kinderfysiotherapeut doorverwezen worden door een arts of het Centrum voor Jeugd en Gezin. Op advies van een andere professional kunnen ouders zich ook direct bij een praktijk aanmelden. Binnen een zorginstelling wordt een bewegingsprobleem vaak meegenomen in de algehele behandeling.

Wat is een bewegingsagoog?

Een bewegingsagoog heeft ook kennis van de motorische ontwikkeling van kinderen met een verstandelijke beperking. Deze geeft gymlessen, waarin hij/zij rekening houdt met elk kind. Hij/zij kan namelijk differentiëren binnen een groep. Dat is belangrijk, omdat de kinderen vaak verschillen in het motorisch niveau en mogelijk ook in kalender- en cognitieve ontwikkelingsleeftijden.

Met behulp van pedagogische vaardigheden duidt de bewegingsagoog gedrag van kinderen en past oefeningen daarop aan. Dit heeft als doel om:

• Bewegingsangst te overwinnen en succeservaringen op te doen
• Overmatige bewegingsdrang in goede banen te leiden
• Bewegingsovermoed remmen, zodat gevaarlijke situaties worden voorkomen

Daarnaast coacht een bewegingsagoog de begeleiders van kinderen in het afstemmen van sport- en spelintensiteit met de lichamelijke behoefte van kinderen. Die behoefte is afhankelijk van hun leeftijd en fysieke mogelijkheden. Begeleiders kunnen de kinderen fysiek uitdagende sport-, speel- en spelactiviteiten aanbieden op dagen dat er geen gym is.

Bewegingsagogen worden meestal gecoacht door de fysiotherapeut die de kinderen behandelt. Hij/zij coacht hen in hoe ze ervoor kunnen zorgen dat kinderen motorisch zoveel mogelijk mee kunnen doen en hoe motorische vaardigheden zo goed mogelijk geïntegreerd kunnen worden in de gymlessen. Dit ondersteunt de individuele behandelingen, waardoor deze zo kort mogelijk duren.

Sophi is een initiatief van Stichting Philadelphia Zorg, waar ook bewegingstherapeuten werken. Wil je hier meer over weten? Klik dan hier.