Ramadan voor moslims met een beperking

Wat is Ramadan?

De Gregoriaanse kalender, die we over het algemeen in Nederland gebruiken, is gebaseerd op de zon. Moslims gebruiken de Islamitische kalender, die gebaseerd is op de maan. De negende maand van deze kalender is de Ramadan maand. Deze maand begint als het eerste streepje van de nieuwe maan zichtbaar is. Dit jaar verwacht men dat dit op 22 maart zal zijn, maar dat is nog niet met zekerheid te zeggen. Mogelijk begint Ramadan dus een dag eerder of later. Dit kan ook nog per land verschillen.

In deze periode gedenken moslims dat de profeet Mohammed in deze negende maand de eerste van de openbaringen ontving die nu samen de Koran vormen. Dit doen zij onder andere door van zonsopgang tot zonsondergang te vasten. Dat betekent dat ze zich daartussen onthouden van eten en drinken. Ze bidden daarnaast meer en het is de bedoeling dat ze tijdens deze maand de hele Koran lezen. Bij zonsopgang doen moslims het ‘fajr’-gebed en bij zonsondergang het ‘maghrib’-gebed. Na zonsondergang eten moslims, vaak in grote groepen met elkaar, een maaltijd. Dit wordt de ‘iftar’ genoemd.

Daarnaast vindt tijdens de laatste tien dagen van Ramadan de zogeheten ‘Laylat-al Qadr’ plaats. Vrij vertaald betekent dit ‘de nacht van kracht’. Op deze speciale avond werden de eerste verzen geopenbaard aan de profeet Mohammed. Moslims geloven dat moslims die meer goede dan slechte daden verrichten na hun dood in de hemel komen en dat tijdens deze avond extra zegeningen worden gegeven en zonden worden vergeven. Ze bidden daarom extra, nemen deel aan speciale nachtgebeden en lezen de Koran. Daarmee hopen ze zoveel mogelijk ‘hasanaat’ – een goede daad – te verdienen.

Waarom vasten moslims?

Moslims vasten tijdens de Ramadan, wat wordt gezien als het zuiveren van de ziel. Het is een manier om Allah te bedanken voor alles wat hij gegeven heeft. De Ramadan is daarmee een tijd van bezinning en reflectie. Je kunt je voorstellen dat het daarnaast een fysiek proces is om al die tijd overdag niet te eten en te drinken. Dit proces herinnert moslims aan hun godsdienst en maakt hen bewust van hun zelfontplooiing. Zo stimuleert het de ontwikkeling van vasthoudendheid, uithoudingsvermogen, discipline en zelfbeheersing.

Het is ook een maand waarin veel moslims een sterke onderlinge band voelen en waarin hun inlevingsvermogen wordt versterkt. Ze delen een maand lang hun dag- en nachtritme met elkaar en begrijpen elkaar als iemand het overdag moeilijk heeft. Ze voelen daardoor ook hoe het is om geen eten te hebben en tonen verbondenheid met mensen over de hele wereld die in armoede leven en dit daardoor veel meemaken.

De Islam heeft een aantal religieuze verplichtingen, de zogeheten vijf zuilen. Een daarvan is het vasten tijdens Ramadan. In het tweede boek van de Koran staat het beschreven, waarbij ook staat wat je wel en niet mag doen tijdens deze maand.

Het Suikerfeest

De laatste dag van de Ramadan heet Eid el-Fitr, wat we in Nederland het Suikerfeest noemen. Het is het feest van het vasten verbreken. Dit jaar zal dit waarschijnlijk op 21 april plaatsvinden. Hoe dit gevierd wordt, verschilt per cultuur. De meeste moslims brengen een bezoek aan de moskee voor het Eid-gebed en vieren het met familie en vrienden. Ze brengen de dagen samen met elkaar door, eten met elkaar, dragen hun mooiste kleding en geven elkaar cadeaus.

Ook is de speciale aalmoes, de ‘Zakat El-Fitr’ verplicht tijdens het Suikerfeest. Met deze schenking bedanken moslims Allah voor het kunnen vasten en zorgen ze ervoor dat de armen ook genoeg te eten hebben tijdens de feestdagen.

Wie hoeft er niet te vasten?

Voor het vasten gelden uitzonderingen voor een aantal mensen. Het moet namelijk geen risico’s met zich meebrengen. Zo hoeven kinderen niet te vasten. Vanaf het moment dat een moslim zijn puberteit heeft bereikt, gaat hij of zij vasten tijdens Ramadan. Mensen die ziek zijn en vrouwen die zwanger of ongesteld zijn of borstvoeding geven, hoeven ook niet te vasten.

Voor veel moslims met een licht verstandelijke beperking is het belangrijk om mee te doen met de Ramadan. Ze doen het wellicht op een eigen manier, maar proberen het wel zo goed als mogelijk te doen. Mensen met een zwaardere beperking of chronische ziekte krijgen een vrijstelling. Voor hen zijn de risico’s die het vasten met zich meebrengt, te groot. Dit geldt ook voor ouderen en mensen die niet begrijpen waarom ze zouden vasten.

Moslims die niet mee kunnen doen met de Ramadan compenseren dat vaak, bijvoorbeeld met een schenking. Ze betalen een maaltijd aan gezinnen, organisaties of mensen in nood. Wanneer dit mogelijk is, halen sommigen de vastenperiode later in hetzelfde jaar in.

Persoonlijke ervaringen

Wat iemand doet tijdens Ramadan hangt van de precieze cultuur af. Moslims in verschillende landen kunnen dit op een andere manier vieren en zelfs binnen Nederland komen er verschillen voor. Iedereen ervaart het ook weer op een eigen manier. In het artikel Speciale plek voor kind met beperking tijdens Ramadan lees je de persoonlijke ervaring van Tarik, secretaris van een moskee in Haarlem.