Wettelijke vertegenwoordiging regelen voor je meerderjarige kind

Van jij beslist naar hij/zij beslist tenzij

Tot je kind 18 jaar is, ben je als ouder (meestal) de vertegenwoordiger van je kind. Jij zorgt voor je kind, beslist over de financiën en behartigt zijn of haar belangen. Vanaf de 18e verjaardag is je zoon of dochter volgens de wet volwassen. Hij of zij mag bijvoorbeeld contracten afsluiten en er wordt vanuit gegaan dat je zoon of dochter zelf weloverwogen keuzes kan maken. Soms kunnen meerderjarigen hun eigen belangen echter niet goed behartigen. De volwassene heeft dan een vertegenwoordiger nodig die dit voor hem of haar doet en keuzes maakt, waar hij of zij zelf niet over kan beslissen.

Het is belangrijk om hier goed over na te denken. Wat zijn de opties en vooral ook: wie wil jouw kind als vertegenwoordiger? Instanties eisen vaak een formeel bewijs van de vertegenwoordiging, waardoor het noodzakelijk is om een vertegenwoordiger aan te stellen. We leggen je hier meer uit over wat vertegenwoordiging precies inhoudt, wanneer dit verstandig is en wie dit kan doen.

Wilsonbekwaam en handelingsonbekwaam, wat is het verschil?

Je kind is bijvoorbeeld niet in staat om informatie rondom zijn gezondheid te begrijpen en af te wegen. Hierdoor begrijpt hij/zij niet wat de gevolgen van zijn/haar besluit zijn, of kan dit besluit niet nemen. Een vertegenwoordiger neemt dan deze beslissing. Wilsonbekwaamheid geldt voor één bepaalde situatie. Bij elke volgende situatie moet opnieuw beoordeeld worden of je kind wel of niet zelf de beslissing kan nemen. Goed overleg tussen je zoon of dochter, voor zover dat kan, met de begeleiders, behandelaars en een naast familielid is van groot belang.

Handelingsonbekwaamheid is iets anders. Dit wil zeggen dat iemand iets wettelijk niet mag, terwijl wilsonbekwaamheid inhoudt dat iemand iets niet kan, de gevolgen ervan niet overziet of het niet begrijpt.

Meer informatie hierover vind je op www.goedvertegenwoordigd.nl

Wat houdt goede vertegenwoordiging in?

Als vertegenwoordiger sta je naast de vertegenwoordigde, laat je hem of haar zelf beslissen waar dat kan en bescherm en beslis je alleen waar dat nodig is. Het is per situatie verschillend hoe groot of klein die rol is.

Volgens de wet geeft de vertegenwoordiger zoveel mogelijk ruimte aan de vertegenwoordigde om mee of zelf te beslissen. Bij het overnemen van een beslissing doe je dat zoveel mogelijk in het verlengde van zijn of haar wensen. Daarbij ga je onder meer uit van de levensovertuiging en culturele achtergrond van de vertegenwoordigde. Je laat jouw persoonlijke overtuigingen niet meespelen.

Daarnaast geef je begrijpelijke informatie over het onderwerp waarover een beslissing nodig is. Je informeert regelmatig hoe het met de vertegenwoordigde gaat en met de zorg en ondersteuning. Je neemt deel aan overleggen, informeert naaste familieleden over de zorg en ondersteuning en betrekt ze bij de besluitvorming, tenzij de vertegenwoordigde dit niet wil. Je bevordert zoveel mogelijk de zelfredzaamheid van de vertegenwoordigde. Hoewel je als ouder waarschijnlijk veel van deze punten al doet, is het goed om het belang ervan te weten, wanneer jij de vertegenwoordiging op je neemt.

Wie kan de vertegenwoordiger zijn?

Een vertegenwoordiger neemt beslissingen en ondersteunt de vertegenwoordigde bij zaken die hij of zij zelf niet goed kan regelen of beslissen. Er zijn verschillende vormen van wettelijke vertegenwoordiging. Deze vertegenwoordigers zijn door de rechter benoemd. Dit kunnen professionals zijn die dit als beroep hebben en aan speciale kwaliteitseisen moeten voldoen. Maar het kunnen ook familieleden, bekenden of onbekenden van de cliënt zijn.

Als er niets wettelijks is vastgelegd, ligt de vertegenwoordiging bij de familie, bijvoorbeeld bij jou als ouder of bij broers en zussen. Dat heet familievertegenwoordiging. Is het niet mogelijk of niet gewenst dat een familielid de vertegenwoordiger wordt, dan zijn er ook andere vormen van vertegenwoordiging. Een wettelijke vertegenwoordiger wordt door een kantonrechter benoemd.

Verschillende vormen van vertegenwoordiging van 18-plussers

• De familievertegenwoordiger
• De schriftelijk gemachtigde vertegenwoordiger
• De wettelijke vertegenwoordigers
• Mentor
• Bewindvoerder
• Curator

Meer informatie is te vinden op www.rechtspraak.nl

Toelichting per vorm van vertegenwoordiging

De familievertegenwoordiger

Bij wilsonbekwaamheid is iemand uit de familie automatisch de vertegenwoordiger van het kind, tenzij er een door de rechter benoemde vertegenwoordiger of een schriftelijk gemachtigde is. De familievertegenwoordiger is in eerste instantie de ouder. Is dit niet mogelijk, dan kan een broer, zus of grootouder vertegenwoordiger zijn.

Neven, nichten, ooms, tantes en buren kunnen niet als familievertegenwoordiger optreden. Die personen kunnen wel door de rechter benoemd worden als mentor of curator.

De schriftelijk gemachtigde

Je kind kiest zelf zijn/haar vertegenwoordiger en legt dit vast in een zogenaamde schriftelijke machtiging. De website goedvertegenwoordigd.nl geeft meer informatie over het zelf regelen hiervan.

De mentor

Een mentor ondersteunt zijn/haar relatie op het gebied van zorg en ondersteuning en neemt hierover beslissingen als zijn/haar relatie dat zelf niet kan (bij wilsonbekwaamheid). De mentor neemt zoveel mogelijk samen met zijn/haar relatie de beslissing. Een mentor gaat niet over geldzaken. Er kunnen maximaal twee mensen als mentor door de kantonrechter worden benoemd. Zij zijn dan samen verantwoordelijk.

Meer informatie is te vinden op www.mentorschap.nl

De bewindvoerder

Een bewindvoerder neemt financiële beslissingen. De bewindvoerder kan zijn/haar relatie wel (bij voorkeur schriftelijk) de ruimte geven om over financiële zaken waar hij zelf over kan beslissen, zelf een beslissing te nemen. Een bewindvoerder gaat niet over zorg en ondersteuning. Er kunnen maximaal twee mensen als bewindvoerder door de kantonrechter worden benoemd. Zij zijn dan samen verantwoordelijk.

Als iemand alleen een bewindvoerder heeft, dan is daarnaast nog een vertegenwoordiger nodig die beslist over zorg, ondersteuning en behandeling wanneer zijn/haar relatie wilsonbekwaam is op een bepaald onderwerp. Dat kan een ander persoon zijn of de bewindvoerder zelf. Een bewindvoerder kan dus tegelijkertijd mentor zijn of familievertegenwoordiger.

De curator

Een curator beslist over geldzaken en persoonlijke zaken als zijn/haar relatie dat zelf niet kan. Als iemand een curator heeft, is hij automatisch handelingsonbekwaam. Dit betekent dat hij of zij geen rechtshandelingen mag verrichten. Dit is de meest vergaande beschermingsmaatregel. Er kunnen maximaal twee mensen als curator door de kantonrechter worden benoemd. Zij zijn dan samen verantwoordelijk.

Grenzen aan vertegenwoordiging

Een vertegenwoordiger heeft niet het recht om hoogstpersoonlijk beslissingen te nemen, zoals euthanasie en het opstellen van een levenstestament of testament. Deze beslissingen kan je zoon of dochter enkel zelf maken. Kan hij of zij dat niet (meer), dan kan er geen levenstestament, euthanasieverklaring of vergelijkbaar document worden opgesteld.

Wat je nog meer moet weten over vertegenwoordiging

Het is belangrijk dat je op tijd controleert of de vertegenwoordiging goed is geregeld. Blijf je als ouder de vertegenwoordiger, dan hoef je daar niets voor te doen. Een wettelijke vertegenwoordiger moet uiterlijk 3 maanden voor de 18^e verjaardag van je zoon of dochter geregeld zijn. Je hoeft dit niet alleen en op eigen inzicht te doen. Er is online veel over te vinden, bijvoorbeeld op de websites van de Rijksoverheid, Rechtspraak en KansPlus.

Gratis webinars over zeggenschap

Sophi organiseert regelmatig gratis webinars, onder anderen over zeggenschap. Wil hier meer over weten, of je aanmelden? Klik dan hier.

Alle wetgeving overzichtelijk bij elkaar

Wil je het naadje van de kous weten, als het gaat om de wettelijke kaders rondom zeggenschap en vertegenwoordiging? Lees dan het uiterst informatieve artikel van expert op het gebied van zeggenschap Loes den Dulk. Je vindt het hier.