Heeft mijn kind een taalontwikkelingsstoornis (TOS)?

Wat is een taalontwikkelingsstoornis?

Bij kinderen met een taalontwikkelingsstoornis wordt taal minder goed verwerkt in de hersenen. Hierdoor heeft een kind moeite met praten of met het begrijpen van taal. Hierdoor loopt de taal- en spraakontwikkeling anders dan bij andere kinderen. Het is een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis.

5% van de kinderen heeft vermoedelijk een taalontwikkelingsstoornis. Dat is relatief veel, maar het wordt niet altijd herkend. Er wordt namelijk sneller gedacht dat het kind een lage intelligentie, autisme of een ontwikkelingsachterstand heeft.

Anders dan veel mensen denken, heeft een kind met TOS een normale intelligentie en ze kunnen goed horen. Ze leren hun moedertaal moeizaam en langzaam, kunnen klanken en woorden moeilijk onthouden en hebben moeite met grammatica. Ook vinden ze het lastig om te plannen en om te gaan met hun emoties.

Taalachterstand of taalontwikkelingsstoornis

Een taalachterstand en een taalontwikkelingsstoornis zijn niet hetzelfde. Bij een taalachterstand gaat de taal- en spraakontwikkeling langzaam, bijvoorbeeld door middenoorproblemen, doordat het de moedertaal te weinig hoort of doordat het te weinig wordt uitgedaagd om de taal te spreken. Het komt niet door een aanlegstoornis.

Een taalontwikkelingsstoornis is wel een aanlegstoornis. Er is iets mis in het aangeboren vermogen om taal te leren. Hersenen verwerken de taal niet optimaal en daardoor verloopt de taalontwikkeling afwijkend. Het is een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. Je hoeft als ouder dus niet bang te zijn dat jij iets niet goed hebt gedaan, dat je bijvoorbeeld te weinig hebt voorgelezen. Dat is niet zo.

Bij een taalachterstand helpt het om een kind meer taal aan te bieden. Daardoor kan een kind de achterstand inhalen. Bij een taalontwikkelingsstoornis helpt het niet om meer taalaanbod te geven. Daarbij is een gespecialiseerd behandelaanbod nodig.

Kenmerken van een taalontwikkelingsstoornis

Op jonge leeftijd is het nog moeilijk om erachter te komen of een kind een taalachterstand of een taalontwikkelingsstoornis heeft. Bij jonge kinderen wordt er daarom gesproken over het vermoeden van TOS.

Kenmerken van een taalontwikkelingsstoornis zijn: het kind

• heeft moeite om op woorden te komen
• kent weinig woorden
• maakt korte zinnen of veel fouten bij het maken van zinnen
• wordt boos als het niet begrepen wordt of anderen niet begrijpt
• is niet goed te verstaan
• lijkt niet te luisteren
• praat (nog) niet of nauwelijks

Behandeling van een taalontwikkelingsstoornis

Heb jij zorgen over de taal- en spraakontwikkeling van je kind? Je kunt hem of haar dan laten onderzoeken bij een audiologisch centrum. Hiervoor heb je een verwijzing nodig van de huisarts. Verschillende deskundigen onderzoeken vanuit hun vakgebied de ontwikkeling van je kind. Zo worden ook het gehoor, de intelligentie, de sociaal-emotionele ontwikkeling en de motorische ontwikkeling onderzocht. Dat geeft een duidelijk beeld van eventuele achterstanden.

Het materiaal waarmee wordt getest in het audiologisch centrum ziet eruit als speelgoed. Kinderen spelen daar meestal een dagdeel mee bij het centrum. Als ouders kun je daar natuurlijk bij zijn. Vervolgens krijg je de resultaten te horen, een uitleg daarover en uitleg over wat jouw kind kan helpen. Er zijn bijvoorbeeld verschillende behandelingen mogelijk. Peuters en kleuters kunnen een vroegbehandeling krijgen en voor kinderen in de schoolleeftijd en jongeren is er een naschoolse groepsbehandeling of individuele behandeling.

Vermoed je dat jouw zoon of dochter een taalontwikkelingsstoornis heeft? Het is van belang om een taalontwikkelingsstoornis op tijd te herkennen en om deze kinderen zo snel mogelijk te helpen. De ontwikkeling is namelijk het sterkst tot een kind ongeveer zeven jaar is. Wacht dus niet te lang af, want hoe eerder je erbij bent, hoe beter!