Een prikkelgevoelig kind: zo is het gezellig, zo is het hommeles

Overgevoelig voor prikkels

Zit de stoel niet fijn? Wordt er afgeweken van een standaard routine? Is er een luchtje in huis, bijvoorbeeld wanneer je aan het koken bent?

Het zijn dit soort prikkels waar de hersenen van kinderen met autisme en soms ook andere beperkingen overgevoelig op reageren. Eén prikkel zorgt voor lichte stress, bij de volgende loopt de emmer langzaam vol. Tot hij zich niet meer kan inhouden. Waar hij bepaalde prikkels als sterk en belangrijk ervaart, merken anderen die nauwelijks op.

Die uitbarsting hoeft dus helemaal niet aan jou te liggen, zelfs niet als je de hele dag bij hem in de buurt was. Je hoeft je dit niet persoonlijk aan te trekken. Niet alle prikkels zijn te voorkomen, ze horen bij de dag die je kind beleeft. Maar wat doe je er mee?

Optie 1: Accepteren

Begint hij opeens met zijn armen te fladderen of maakt hij draaiende bewegingen met zijn handen of vingers? Accepteer het. Dat heeft hij nodig, het is een moment van ontlading. Weet dat één of meer van zijn zintuigen nu op volle toeren draaien. En dat zijn niet alleen de klassieke zintuigen, zoals horen, zien en voelen (het is die rot koelkast die bromt, een afzuigkap maakt ‘herrie’). Nee, het zijn er meer!

Iemand die achter je staat, de stoel waarop je zit: voor jou een gegeven, maar ze kunnen zijn houdings- en bewegingsgevoel verstoren. Het evenwichtsgevoel is er nog zo een. Sta je wel stabiel op één of twee benen? Een andere is het zogeheten honger- en dorstgevoel; soms vergeet je te eten of te drinken en krijg je daarvan pijn in je buik. En zelfs de directe, oncontroleerbare drang om naar de wc te gaan, kan het evenwicht verstoren. Hetzelfde geldt voor pijnprikkels, ze kunnen stress bevorderen en je zintuigen uit balans halen.

Optie 2: Prikkels wegnemen

Naast het accepteren van zijn gedrag, probeer prikkels weg te nemen. Zet de radio uit, als muziek hem onrustig maakt. Of zet juist een ander muziekje op, dat hem rust geeft. Zorg dat hij geen honger of dorst heeft, want dat kan hem ‘triggeren’. Wat ook kan werken is, hem even te laten in een rustige ruimte.

Optie 3: Compenseren

Een aanpak waar je misschien niet meteen aan denkt is ‘compenseren’. Als voorbeeld: je kind kan in een onrustige bui de behoefte hebben om boeken te verscheuren. Dit wil je verbieden, je wordt er boos om. Terwijl je weet dat dit averechts werkt. De spanning zal er alleen maar door oplopen. Dus, hoe ga je hiermee om?

Het idee van compenseren is: je gaat het ‘doorscheuren’ niet tegen, maar je verlegt zijn focus. Van boeken naar oude kranten, bijvoorbeeld. Zorg dat die in de buurt klaarliggen en bied een alternatief aan. Daarop mag hij zich wél afreageren. Zo kan je soms met een ogenschijnlijke simpele verandering heel ongemakkelijke situaties oplossen.

Lees je kind

Hoe kan je voorkomen dat de emmer overloopt? Alles begint ermee dat je weet welke prikkels bijdragen aan de toenemende stress van je kind. Daar kom je achter door hem te observeren en met hem te praten. Wees nieuwsgierig, verplaats je in zijn belevingswereld. Ontdek wanneer en hoe hij zich onmachtig gaat voelen. Probeer er achter te komen wat hem geruststelt.

Wat zijn precies de prikkels die maken dat je kind ‘aan gaat’? Een in prikkelverwerking opgeleide therapeut kan helpen om patronen te ontdekken. Je bent echt niet de enige die met hulp van een buitenstaander deze opeens wel ontdekt. Soms speelde iets al jaren, direct voor je neus, maar lukte het je gewoon niet om de vinger op de zere plek te leggen. Een ‘frisse’ blik kan dan wonderen doen.

Ben je er achter?

Probeer dan afspraken te maken. Ga het gesprek aan en leef je in hem in, zodat je elkaar beter begrijpt. Waar jij structuren herkent en afspraken logisch vindt, daar kan hij afhaken. Beweeg op die momenten – of nog beter, vlak hiervoor – met hem mee. Sta open voor alternatieven. Als het jouw gevoel en zijn ontwikkeling en gezondheid niet in de weg staat, dan is het goed.

Kijk ook eens op de site van Sensonate. Hier staat informatie en wordt inspiratie gegeven voor een beter leven, via een optimale prikkelbalans bij autisme.